Salix alba

Vrijgevige houtleverancier, beroemd genezer, slootrandbewoner, heksenhuis, eeuwenlang bezongen

Informatie over Salix alba

Knot

De naam Salix alba of schietwilg mag dan misschien niet direct een belletje doen rinkelen. Toch kan het haast niet missen dat je deze boom vaak bent tegengekomen. Hij wordt in Nederland graag gebruikt als knotwilg en die kom je overal tegen langs sloten, erfafscheidingen en weilanden. Hij kan vrij goed tegen vochtige grond. Salix alba groeit niet alleen snel, het hout van jonge twijgen is ook nog eens bijzonder buigzaam en wordt al eeuwenlang gebruikt bij het maken van kisten, kajaks en hek- en vlechtwerk. De Engelsen maken er graag het slaghout mee waarmee ze in hun nationale sport, cricket, het liefst een ‘vier’ (bal rolt over zijlijn) of een ‘zes’ (bal vliegt door lucht over zijlijn) slaan.

Dr. Alba

In vroeger tijden wist men al dat het kauwen op een stuk wilgenbast je pijnklachten hielp verminderen. Hippokrates schreef diverse bereidingen van wilg voor tegen koorts of pijnklachten. Je kon bast of blad koken en met het kookwater zowel blazen en zweren behandelen (het werkt vocht afdrijvend), maar ook bij hoofdpijn, reuma, ontstekingen en andere aandoeningen schreef men wilgenextracten voor. Pas in 1828 werd de werkzame stof salicine geïsoleerd. Salicine gaf echter nogal wat nare bijwerkingen zoals braken en maagbloedingen. Uiteindelijk werd daar (rond 1900 pas) een oplossing voor gevonden. Felix Hoffman, chemicus bij het welbekende Bayer, slaagde erin de verbindingen zodanig aan te passen dat deze bijwerkingen verdwenen. Acetylsalicylzuur was een feit en werd uiteindelijk met afstand het meest gebruikte medicijn op aarde: aspirine. ESCOP (European Scientific Cooperative on Phytotherapy), een onafhankelijk instituut dat onder andere de medicinale werking van planten beoordeelt, concludeert dat Salix alba helpt tegen koortsachtige aandoeningen, symptomatische behandeling van reumatische klachten, verlichting van pijnen en lichte hoofdpijn.

Ali Baba

Als Hippokrates het enkele honderden jaren voor onze jaartelling al had over de medicinale werking van Salix alba, valt het te verwachten dat medici, mystici en kunstenaars zich in de loop der eeuwen ook niet onbetuigd hebben gelaten over deze boom. De wilg speelt een rol in duizenden verhalen, mythen en sagen. Shakespeare noemt de wilg in zowel Hamlet als Othello: twee van zijn beroemdste werken. Vele eeuwen daarvoor stond de wilg al bekend om zijn lustremmende eigenschappen en werd hij in diverse culturen beschouwd als een symbool van onvruchtbaarheid. Curieus genoeg is hij, vanwege zijn welige groei, tegelijkertijd ook juist het symbool van vruchtbaarheid. Zowel Zeus als zijn vrouw Hera zouden onder een wilg zijn geboren. De wilg zou daarnaast heksen en spoken herbergen. Voor dat laatste is een vrij logische verklaring: knotwilgen zijn vaak hol en lijken qua postuur en houding erg op gekwelde mensen met hun armen wijd gespreid. Ze stonden vaak langs randen van sloten en weilanden en konden er vrij akelig uitzien in de ochtendnevel. Daarnaast zijn rottende onderdelen van de knotwilg zeer aantrekkelijk als vestigingsplaats voor honingzwammen. Deze paddenstoelen geven tijdens schemering een vaalblauw licht af dat voor onze voorouders voldoende was om graag uit de buurt te blijven.

Onbeknot

Wie de schietwilg lekker zijn gang laat gaan en afziet van het knotten, ziet al snel waar deze boom zijn Nederlandse benaming aan te danken heeft. Hij schiet namelijk als een vuurpijl de lucht in. Snelgroeiend is bijna een understatement. Laat hem dus zijn gang gaan en hij strekt zich binnen enkele jaren maximaal uit.

Salix alba is een van die bomen die we bijna allemaal voorbijlopen zonder echt acht op hem te slaan. Ondertussen is hij bezongen door de grootste dichters die de mensheid ooit heeft gekend, is zijn extract het meest gebruikte medicijn op aarde en weet je: hij is ook nog eens prachtig om te zien. Planten dus!